Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że jeżeli małżonkowie dokonali nierównego podziału majątku wspólnego, to w razie sprzedaży przedmiotu przez małżonka, któremu przypadł większy udział w podzielonym majątku, może on uwzględnić jako koszty uzyskania przychodu pełne koszty nabycia tego przedmiotu poniesione w czasie trwania wspólności majątkowej.

Wyrok ten ma kapitalne znaczenie praktyczne, albowiem dotychczas kwestia ta była sporna i w obrocie prawnym rodziła niepewność i de facto "szkody podatkowe" u Obywateli.

Otóż, z uwagi na niejasność poglądów organów podatkowych, prawie zawsze przed podjęciem czynności podatkowej, należało uprzednio zwrócić się do organu podatkowego o wydanie indywidualnej interpretacji. Wówczas, gdy interpretacja była korzystna, sprawa kończyła się powodzeniem. Przedmiotem interpretacji było następujące pytanie: czy w przypadku odpłatnego zbycia składników majątku, jaki jej przypadł w wyniku podziału majątku wspólnego (zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej), kosztami uzyskania przychodu będą w pełnej wysokości wydatki, jakie zostały poniesienie na nabycie tych składników w trakcie trwania wspólności majątkowej. W uzasadnieniu wskazuje się nadto, że wnioskodawca planuje zawrzeć ze współmałżonkiem umowę znoszącą majątkową współwłasność, w wyniku której dojdzie do podziału majątku, zaś wartość majątku otrzymanego przez każdego z małżonków nie będzie równa.

W mojej ocenie w przypadku odpłatnego zbycia składników majątku, jakie przypadną danemu małżonkowi w wyniku podziału majątku wspólnego, kosztami uzyskania przychodu będą wydatki, jakie zostały poniesienie na nabycie tych składników w trakcie trwania wspólności majątkowej w pełnej wysokości. Przytoczyć należy choćby wyrok WSA w Poznaniu z 31 stycznia 2013 r., I SA/Po 828/12 (LEX nr 1298365). W orzeczeniu tym uznano, że koszty są związane z danym przedmiotem, który przypadł małżonkowi w związku ze zniesieniem wspólności ustawowej.

Oran podatkowy w interpretacji praktycznie zawsze przyjmował, że wskazany wyżej pogląd jest niesłuszny. Trzon argumentacji organów podatkowych sprowadzał się do tego, że jeśli małżonkowie podzielą swój majątek bez spłat i dopłat, to wówczas nabycie składników majątkowych nie będzie miało charakteru nieodpłatnego. Jeśli więc dojdzie do sprzedaży tych składników majątku przed upływem terminów wynikających z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych to wówczas ta część majątku, którą wnioskodawczyni nabyła "ponad udział" w majątku wspólnym, nie może być uwzględniana przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodów. W takim przypadku, nie ma bowiem poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z nabyciem.

Tymczasem, powyższy przepis wyraża zasadę, iż aby określony wydatek można było zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów, to musi zachodzić związek przyczynowy pomiędzy dokonaniem tego wydatku a możliwością uzyskania przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Konieczne jest przyporządkowanie wydatku do określonego źródła przychodów, albowiem koszty uzyskania przychodów nie są kosztami uzyskania jakichkolwiek przychodów, lecz każdorazowo związane są one z uzyskaniem przychodu z konkretnego źródła. Ponadto, jedynie wydatek faktycznie poniesiony może być uznany za koszt uzyskania przychodu.

Dlatego też, jak się wydawać powinno, truizmem jest konstatacja, że że w razie podziału majątku wspólnego, koszty nabycia składnika tego majątku poniesione w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej "dzielą los" tego przedmiotu po ustaniu wspólności. Powyższe wynika z niepodzielnego charakteru majątku małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej, bowiem w tym majątku nie da się określić udziałów każdego z małżonków.

Dariusz Grabarczyk - adwokat.